Punk in New York.
Muziek speelt een belangrijke rol in het leven van waarschijnlijk de meeste mensen en dat is bij mij niet anders. Over het algemeen schat ik klassieke composities, met name de vocale (als diverse ‘Stabat Mater’s / Requiem’s en opera), hoger in. Het meer populaire geluid fungeert in de eerste plaats als achtergrond en beklijft heel wat minder vaak.
Maar dan moet ik toch een uitzondering maken voor een aantal muzikanten en velen daarvan maakten naam in de jaren zeventig. Dat spreekt voor zich, want iedereen met enige interesse in de psychologie weet dat muzieksmaak voor een groot deel ontstaat in de adolescentie (voor mij in die tijd) en daarbij hand in hand gaat met het eigen karakter.
Mijn karakter verzette zich vroeg tegen conformisme, al op de middelbare school, zodat ik ogenschijnlijk wat dwarse keuzes maakte. Ogenschijnlijk, want achteraf blijkt mijn smaak keurig te passen in de muzikale categorieën ‘reflectief en complex’ en ‘intens en rebels’, twee van de vier of vijf classificaties die hun basis hebben in de persoonlijkheidsleer.
Introvert, wat neurotisch met de neiging dingen somber te bekijken, precies en open van geest zijn daarmee verbonden kenmerken en dat zie ik zeker terug in mijn karakter. Dat je, met het ouder worden, meer aandacht krijgt voor complexere muziek en de muzieksmaak diverser is en dieper gaat is eveneens normaal en evenzo herkenbaar.
Ik voelde indertijd vooral minachting voor ‘tiener’muziek en Jimi Hendrix’ ‘Voodoo Child’ (of ‘Chile’) was een van de eerste keuzes die ik mij herinner. Aansluitend luisterde ik voornamelijk naar de psychedelische muziek van Pink Floyd, tot die band te veel een commercieel succes werd. David Bowie werd in de periode daarna lange tijd mijn idool.
Op een avond in een obscuur café hoorde ik iets wat mij diep raakte. Het was agressieve muziek en bleek ‘Raw Power’ van (Iggy Pop and) The Stooges. Een weinig succesvolle plaat die mogelijk mede leidde tot opheffing van de groep, maar tot op heden zo overtuigend dat ik daarna op zoek ging naar ‘meer van dat soort’ punk en new wave.
Waar punk uit het Verenigd Koninkrijk voor mij de tand des tijds niet heeft doorstaan, is de (proto-)punk uit met name New York (en dan vooral The Stooges, Television, Talking Heads en Patti Smith Group) nog altijd het beluisteren waard. (‘Punk’ is aanvankelijk een term die criticus Lester Bangs gebruikte bij het omschrijven van The Stooges.)
Er bestonden andere ‘punk-bands’ (als The Ramones, New York Dolls en Blondie), maar die waren mij te weinig kunstzinnig en/ of intellectueel. CBGB (de initialen van country, bluegrass en blues, ironisch genoeg) was de centrale club voor de meesten, nadat een net opgerichte Television de eigenaar overtuigde van de potentie van dergelijke muziek.
Television volgde ik enige tijd, maar de kwaliteit van ‘Marquee Moon’ heeft de groep, en later de als solo-artiest verder gaande zanger en ‘songwriter’ Tom Verlaine, nooit meer bereikt. De opname wordt gezien als een van de meest bepalende van het punk-tijdperk. Het is eveneens een intellectueel buitenbeentje, met lange instrumentale delen.
Intellectueel en kunstzinnig is zeker (de vroege) Talking Heads en dat zijn niet toevallig voormalige kunstacademici. Voor mij is vooral ‘Fear of Music’ de moeite waard. Een van hun eerste platen en de tweede in samenwerking met Brian Eno. Zwaarmoedige maar prachtige muziek, over personages in situaties die als dystopisch te beschrijven zijn.
En dan is er Patti Smith, ‘Godmother of Punk’. Haar muziek ligt het dichtst bij wat ‘rock’ genoemd wordt en daarmee is zij zo ongeveer de enige in dat genre waar ik vandaag de dag nog naar luister. Ook als schrijver en dichter is Smith bekend. Haar debuut ‘Horses’ is naar de mening van velen nooit geëvenaard, maar voor mij wél met ‘Gone Again’ in 1996.
Patti Smith, die vaak in de CBGB had opgetreden, speelde als laatste bij de sluiting, na drieëndertig jaar (“als Jezus” zei Smith), in 2006. Het lied was ‘Elegie’. Daarin las ze minutenlang namen van muzikanten en anderen voor die min of meer een connectie hadden met de club en er niet meer waren. Een tijdperk was afgesloten…: de foto’s zijn daarvan.
Juli 2017.